Elsken Ecologie Terschelling

Vanaf 2023 is Elsken Ecologie als vleermuis inventarisatie specialist op Terschelling en kan Elsken Ecologie uw inventarisaties darmee tegen scherp tarief aanbieden.uiteraard kunnen we ook al onze andere diensten, waaronder flora en fauna quickscans, huismussen- en gierzwaluwinventarisaties en ecologische begeleidingen kunnen wij op Terschelling voor u verzorgen.

Na vele seizoenen op Terschelling zal Elsken Ecologie dus een deel van zijn veldwerkzaamheden naar Terschelling gaan uitvoeren. Dit met het oog op de aanstaande vestiging op Terschelling. Menig winter en veldseizoen is op Terschelling doorgebracht en de wens om hier permanent te vestigen gaat in 2023 realiteit worden. Ook in Noord-Holland blijven wij actief.

Met 12 volle seizoenen heeft Elsken Ecologie zeer ruime ervaring met veldwerk en heeft zich door de jaren gespecialiseerd als zeer kundig in vleermuisinventarisaties. Door vleermuis.net, het kenniscentrum omtrent vleermuizen, wordt Elsken Ecologie aangemerkt als de te prefereren proffesional in Noord-Holland. En nu vanaf veldseizoen 2023, naast eerdere vrijwillige inventarisaties, ook proffesioneel inzetbaar op Terschelling!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kraamkasten haven Amsterdam

Al eerder was te lezen hoe Elsken Ecologie in de Amsterdamse Haven met de jongens van School2work vleermuiskasten heeft gefabriceerd en opgehangen. Deze kasten, waarvan er nu tien door het gebied hangen en er nog tien van in de maak zijn, zijn geschikt als zomerverblijf en paarverblijf voor verschillende soorten vleermuizen.

Een langgekoesterde wens was om ook een kast te maken die zou kunnen dienen als kraamkoloniekast. 

Na lange tijd in de literatuur te hebben gedoken en veel  te hebben getekend was dan eindelijk het ontwerp klaar. Een combinatie van beproefde methoden. Verschillende dikten van de wegkruipruimten, wegkruip mogelijkheden met verschillende exposities ten opzichte van de zon, sleuven om tussen de platen naar een andere plaat te kruipen.

Professionele timmerlieden waren nodig om deze kast in elkaar te zetten en voor het op de paal zetten van het 190 cm hoge gevaarte kwam een aannemer met kraantje.

Inmiddels staan er twee van deze kasten in het Amsterdamse havengebied. De komende tijd zal in de gaten worden gehouden of er vleermuizen gebruik maken van de kasten. De hoop is natuurlijk dat als de vleermuizen volgend jaar de kast bezoeken ze deze zullen gebruiken om hun jongen groot te brengen.
Onderstaande afbeelding geeft een kijkje in de kast. Zo is goed te zien hoe de verschillende wegkruipplaten als ringen met elkaar in verbinding staan.

Vleermuiskasten Haven Amsterdam

Vanaf 2012 is Elsken Ecologie begonnen om in kaart te brengen hoe vleermuizen het havengebied Westpoort in Amsterdam gebruiken. Verschillende leuke ontdekkingen werden gedaan zoals een plas waar tot wel 20 meervleermuizen kwamen foerageren en Laatvliegers langs de rietkragen op en neer vlogen. In het hele (amsterdamse) havengebied werden in totaal zes vleermuissoorten aangetroffen. De eerder genoemde meervleermuis en Laatvlieger, de gewone- en ruige dwergvleermuis, watervleermuis en rosse vleermuis. Voor zowel de boom- als gebouwbewonende soorten ontbreekt het in de haven aan geschikte verblijfplaatsen. Er zijn weinig tot geen volwassen bomen met geschikte holten en het ontbreekt in de industriele bouw  aan bijvoorbeeldspouwmuren en/of andere wegkruipmogelijkheden.

In overleg met het havenbedrijf Amsterdam werd besloten vleermuiskasten op te hangen. Elsken Ecologie heeft deze ontworpen en daarvoor bouwtekeningen gemaakt. De vleermuiskasten zijn gemaakt bij de "Eendenkooi van Ruigoord". Hier werken jongeren van "School2Work" onder andere aan het groenonderhoud van het havengebied. En nu dus ook aan het maken van de vleermuiskasten. De kasten zijn gemaakt van Hollands eikenhout afkomstig van bomen uit het Amsterdamse bos. De jongens hebben vakwerk geleverd en er restte niets meer dan de vleermuiskasten op te hangen. Elsken Ecologie had daarvoor vooraf meerdere locaties geselecteerd. Nu het project enige jaren onderweg is worden meer en meer kasten gebruikt door vleermuizen.

Baardvleermuis met schimmelinfectie?

Ik mocht mee voor een telling overwinterende vleermuizen bij de St pietersberg. Naast veel moois viel mij een baardje op welke een vreemde substantie rond de mond(hoeken) had. Met de kijker oogde het wat korrelig. Andere onbedekte huiddelen leken niet aangetast...
Foto gemaakt. Helaas had ik alleen compact camera bij me en het beestje hing te hoog.
ter plaatse durfde niemand er wat over te zeggen.

 

 

Natuur in fabriekshallen

Bij Elsken Ecologie kwam de vraag een vleermuisinventarisatie te verzorgen in een oude graniet verwerkingsfabriek. Of we interesse hadden om nachtenlang in een vervallen en verlaten graniet verwerkingsfabriek aan de rand van de Kalmthoutse heide te lopen..... Graag!

De fabriek had vanaf het begin een grote aantrekkingskracht. Grote hallen, verborgen en onder water gelopen kelders, zoldertjes, bedrijfswoningen en schuurtjes. Genoeg te ontdekken (?).... Tijdens alle inventarisatie ronden was een kerkruil aanwezig in de daknok van de fabriek. Rond de tijd dat wij aankwamen vertrok de kerkuil voor zijn nachtelijke ronde. In een schuurtje op het terrein werden elke keer nieuwe braakballetjes van een steenuil aangetroffen. De steenuil liet zich echter nooit betrappen. De oude granieten blokken bleken een prima groeiplaats voor varens. Aan de voet wat wat iemands grafsteen had moeten worden groeien tongvarens en in een vochtig kozijn staan volop steenbreekvarens. Er werden franjestaarten vliegend binnen in de fabriekshallen waargenomen. Een verblijfplaats werd daaaremee mede ontdekt.In een van de ruimtes vonden we vleugeltjes van nachtvlinders. Grootoorvleermuizen nemen hun prooi mee naar een plek om deze rustig hangend te ontdoen van hun vleugels en ze daar op te eten. Ook de grootoren vonden we vliegend in een van de hallen en na goed zoeken vonden we hun verblijfplaats achter wat dakbetimmering en die van de gewone dwergvleermuizen in een spouwmuur. 

In de fabriekshallen zijn kelders aanwezig die toegankelijk zijn door luiken in de vloer. Deze kelders staan allemaal onder water. In het verleden diende dit water om de graniet zagen te koelen. In de late zomer werden er tijdens meerdere bezoeken vleermuizen vliegend onder de vloer gezien. Het merendeel van de in Nederland voorkomende vleermuissoorten overwintert in koele, vorstvrije en vochtige ruimten. Bunkers, ijskelders, brughoofden, steenfabrieken en (mergel)groeves zijn enkele voorbeelden. De kelders lijken alle kenmerken te hebben van een potentieel winterverblijf.

Met waadpakken, zaklampen en een endoscoop zijn we de kelders binnen gewaad. Op zoek naar vleermuizen. In alle kieren, gaten en hoekjes werd gekeken maar er werden geen vleermuizen aangetroffen. Geen winterverblijf zo lijkt het, maar wat hebben we genoten in de fabriekshallen.

afsluiting 2013

Met 2014 in het vizier kijk ik met plezier terug op 2013. Een jaar met geweldige opdrachten. Nachten lang liepen we achter de vleermuizen aan, die we in het meervleermuizen project ook mochten vangen. Dobberend in een binnenband werden er op een avond 42 dieren gevangen. Wat een feest! Ook vingen we tijdens andere acties o.a  watervleermuis, gewone dwergvleermuis en franjestaart. Naast de vleermuizen hebben we ook muizen gevangen. De weinig schuwe woelmuizen blijven een waar genot om te hanteren. Verder hebben we ons verder gespecialiseerd in o.a libellen en mochten we tijdens de cursus van expert Rene Manger de schitterende bandheidelibel bewonderen. Daarnaast hebben we honderden rugstreeppadjes verplaatst, ringslangen gevangen met jonge boswachters, dna monsters genomen bij hazelwormen, bomen geinspecteerd op de aanwezigheid van vleermuizen, vroege vogels bijgestaan bij het maken van ringslang beelden, swab's genomen bij Amsterdamse vroedmeesterpadden en op vele mooie plekken gestruind, gespeurd, gevaren en vooral genoten. 

Collega Wilco Non (indmiddels werkzaam bij landschap Noord-Holland) heeft het jaar ook nog eens afgesloten met een wetenschappelijke publicatie in de proceedings van de Entomologische vereniging (NEV) waarin het effect van vlindervriendelijk bosrandbeheer op vlinderpopulaties werd onderzocht.
Naast de fijne samenwerking in het team heeft Elsken Ecologie het afgelopen jaar samengewerkt met verschillende mensen in het veld. Ook dankzij deze mensen die ons soms nachten lang bijstonden is het een bijzonder en geslaagd jaar geworden.

Met heel veel dankbaarheid kijk ik terug op een fantastisch jaar in de natuur en bij deze wil ik iedereen die daar deel van heeft uitgemaakt bedanken!

Elsken Ecologie sponsort "Sam" de vuursalamander

Het is alweer enige jaren geleden dat ik voor het eerst een vuursalamaner zag. Op een regenachtige avond in het pikkedonker door het bos struinen, en daar was hij dan, m'n eerste vuursalamander. Ik zal die avond niet snel meer vergeten. Veertien vuursalamanders hebben we gezien, en uren hebben we van ze kunnen genieten.
Inmiddels gaat het slecht met de vuursalamander. In 2011 werden ze nog nauwelijks aangetroffen in de toen al laatste leef gebieden van de soort. In het bunderbos, waar ik die avond mijn eerste vuursalamander mocht aanschouwen, kwamen in de jaren 90 nog duizenden vuursalamanders voor. In 2012 zijn hier met veel inspanning nog 25 volwassen dieren gevonden en in beide andere leefgebieden werden geen dieren meer aangetroffen (www.sosvuursalamander.nl).
Inmiddels is bekend dat de dieren worden bedreigd door een schimmel. Batrachochytrium salamandrivorans. Deze schimmel heeft de ineenstorting betekend van de nederlandse vuursalamanderpopulatie. Daarnaast kan de schimmel grote consequenties hebben voor de andere amfibie soorten binnen en buiten onze landsgrenzen. 
Meer onderzoek is dringend nodig. Elsken Ecologie is trotse sponsor van een en de vuursalamander.
"Sam" de vuursalamander is vernoemd naar een jongen die graag boswachter wil worden. Deze droom had ik zelf ook toen ik een kind was. Sam en Daan gaan regelmatig op pad om mooie avonturen in de natuur te beleven en we hopen dan ook nog eens echte vuursalamanders in de nederlandse natuur te mogen bewonderen.  

 

Texel weekend

In het weekend van 20 t/m 22 september wist landschap Noord-Holland een groep enthousiaste vrijwilligers bijeen te brengen om vleermuizen, muizen en vissen te inventariseren op Texel. Tijdens dit weekend op het eiland werd op vele plekken gevist en 'gevleerd'. Ondanks deze inspanning werden er maar drie soorten vleermuizen aangetroffen, terwijl er 12 soorten in Noord-Holland waar te nemen zijn, gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis en de laatvlieger. Vele kilometerhokken werden bezocht, doch vele bleven leeg. Het was er bij de vleermuis inventariseerders niet minder gezellig om. Bij het inventariseren van muizen was het beeld vergelijkbaar. Op drie locaties werden gedurende het weekendenkel huisspitsmuizen gevangen. Op sommige locaties in zes van de tien vallen. Een slecht vooruitzicht voor de Waterspitsmuis en de Noordse woelmuis. 
Ook de vissers ondervonden dat de soortenrijkdom niet erg hoog was. Desondanks werden ook zij niet ontmoedigd en werd er afgesloten met het vissen met een zeeg in zee. Door de branding ploeterend werden een aantal leuke soorten gevangen. Zo zat er Zandspiering en Griet in het net maar de absolute vangst van de dag was toch wel de Elft. Of is het toch een Fint. In de eerste helft van de vorige eeuw werd het voor de elften steeds moeilijker om hun voortplantingsgronden te bereiken: steeds meer stuwen en sluizen versperden de weg en de rivieren werden steeds smeriger. Daardoor kwamen de elften vaak niet verder dan de paaiplaatsen van de finten. Beide soorten zijn zo sterk verwant dat ze samen jongen kunnen krijgen. Die jongen waren veel meer fint-achtig dan elft-achtig. De echte elften stierven zo goed als uit in de Noordzee en de rivieren die daarop uitmonden (bron: Natuurbericht). Inmiddels is met zekerheid vastgesteld dat het een Fint betrof.
Voor sommigen van de deelnemers was al dit moois ook nog niet genoeg, voor hen was er na dit weekend programma nog de kans om vleermuizen te vangen op landgoed Elswout. Ook daar was het genieten met de vangst van vijf Franjestaarten.
Al met al en heerlijk weekend waarvoor ik bij deze alle deelnemers en de organisatoren wil bedanken.

Franjestaart

Vleermuizen vangen

Elk jaar gedurende de zomermaanden, de kraamperiode van vleermuizen, worden er op verschillende plaatsen in Nederland vleermuizen gevangen. De gevangen dieren worden dan gezenderd en vervolgens vrijgelaten waarna de gezenderde dieren gevolgd worden om zo de locatie van hun verblijfplaatsen te traceren. Op deze manier werden bijvoorbeeld watervleermuizen en meervleermuizen gevangen bij Amsterdam en Oostzaan, werden er maarliefst 42 meervleermuizen gevangen bij Gouda en werd er een vang-actie opgezet bij Haarlem.
Het doel in Haarlem was om gewone grootoorvleermuizen te vangen. De netten waren opgezet langs bomenlanen bestaande uit oude beuken en eiken welke gewone grootoorvleermuizen graag gebruiken. Het duurde even voordat de vleermuizen actief werden maar het geduld werd beloond en de eerste vleermuis, een ruige dwergvleermuis,  vloog in een van de netten. Niet veel later werd een een gewone dwergvleermuis gevangen en kort daarop een watervleermuis. Het begint laat te worden en het weer werd er niet beter op. Buienradar laat zien dat er nog meer regen op komst is. Een tijdje gebeurt er helemaal niks en we besluiten de netten op te ruimen voordat de regen te erg wordt...
Dan toch nog een vleermuis in het net. Zouden we dan toch nog de beoogde grootoor vangen? Mooie witte buik, tragus is lang en spits en reikt tot de helft van het oor.... Franjestaart!
Dit is wel een hele leuke verassing. De Franjestaart dankt zijn naam aan de gerimpelde en met haartjes bezette staartvlieghuid. Een van de jachttechnieken van de Franjestaart is het van bladeren afpakken van insecten bijvoorbeeld vliegen en rupsen. Ook kunnen ze  spinnen uit het web te plukken zonder daarbij het web te raken. De Franjestaart is tamelijk zeldzaam in Nederland maar plaatselijk kan de soort algemeen voorkomen.
Ook dit dier is gezenderd en zal gevolgd worden. We zijn benieuwd waar het ons heenbrengt...